ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: Η αεροπορική τραγωδία της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ… που γιγάντωσε τον μύθο της!

6 Φεβρουαρίου 1958, ώρα 15:04…. Το παλιό ρολόι στο “Όλντ Τράφορντ” έχει κολλήσει για πάντα. Οι δείκτες δεν έχουν απλώς “παγώσει” στο χρόνο, μοιάζει να έχουν λάβει μια άγραφη, αλλά συναισθηματική και εν κατακλείδι ουσιαστική εντολή. Nα θυμίζουν για πάντα την τραγωδία, που αποτέλεσε συνάμα και αναγέννηση της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, μέσα από τα συντρίμμια εκείνου του μοιραίου ελικοφόρου “Elizabeth”.

Το δυστύχημα του Μονάχου, δεν είναι η μοναδική αθλητική και δη ποδοσφαιρική αεροπορική τραγωδία. Το 1949, η κορυφαία μεταπολεμική ομάδα της Ιταλίας, η Τορίνο, αποδεκατίστηκε στους λόφους της Σουπέργκα. Η “Γκρανάτα” παρέμεινε ένα ιστορικό όνομα, είχε αναλαμπές και επιτυχίες, αλλά δεν έγινε ποτέ ξανά το πρώτο όνομα στη. μαρκίζα του Καμπιονάτο. Το πιο πρόσφαρο ιστορικό παράδειγμα, το Νοέμβριο του 2016, ήταν η τραγωδία της “σταχτοπούτας” και πολλά υποσχόμενης στο βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο, Σαπεκοένσε. Έξι χρόνια μετά τον αφανισμό εκείνης της ομάδας, δεν υπάρχουν εμφανή σημάδια που δημιουργούν προϋποθέσεις ανοιδόμησης του συλλόγου.

Στην περίπτωση, όμως, της Μάντσεστερ Γιουνάτεντ, η ιστορία γράφτηκε πολύ διαφορετικά. Και ο μύθος άρχισε να σελιδοποιείται, από τη στιγμή που ο δημιουργός των ¨μπέμπηδων”, Μάτ Μπάσμπι εμφανίστηκε με πατερίτσς στο “Όλντ Τράφορντ” για να δώσει υπόσχεση ζωής στον πληγωμένο σύλλογο. Ζήτησε πίστωση μιας δεκαετίας, από τους συντετριμμένους οπαδούς, για να φτιάξει ξανά μια ομάδα υψηλών προσδοκιών, όπως εκείνη που χάθηκε στη χιονισμένη Βαυαρία.

Ο Μπάσμπι έδωσε μεγάλη μάχη, επί 63 ημέρες, στο νοσοκομείο του Μονάχου, αρχικά για να επιβιώσει και εν συνεχεία για να μπορέσει να σταθεί ξανά στα πόδια του.. Πολλά χρόνια αργότερα, αποκάλυψε ότι η σύζυγός του, Τζιν, ήταν ο άνθρωπος που τον έπεισε να μην τα παρατήσει, όπως αρχικά σκεπτόταν. “Τέτοιες πληγές δεν επουλώνονται ποτέ. Απλώς μαθαίνεις να ζεις κουβαλώντας αυτό το βάρος. Είσαι υποχρεωμένος να προχωρήσεις, αλλά δεν ξεχνάς ποτέ”.

Πράγματι, το 1968, ο Μπάσμπι θα τηρούσε στο ακέραιο την υπόσχεσή του, οδηγώντας τη Γιουνάιτεντ στην κορυφή της Ευρώπης. Πρώτη αγγλική ομάδα που στέφθηκε Πρωταθλήτρια Ευρώπης και δεύτερη βρετανική, καθώς ένα χρόνο νωρίτερα η Σέλτικ του μεγάλου Τζοκ Στιν, είχε επικρατήσει στον τελικό της Λισσαβόνας, της Ίντερ (2-1). Ο Στιν, που πέθανε στον πάγκο της Εθνικής Σκωτίας, τη βραδιά που εξασφάλισε την προκρισή της στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1986, ήταν ο μέντορας του δεύτερου (μετά τον Μπάσμπι) εμβληματικότερου μάνατζερ στην ιστορία της Γιουνάιτεντ. Του Άλεξ Φέργκιουσον. Κάπως έτσι γράφονται οι ιστορίες…

Το πάρτι της πρόκρισης, οι τραγικές συγκυρίες, η συντριβή

Στις 5 Φεβρουαρίου 1958, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ αντιμετώπισε στο γήπεδο της Παρτίζαν, στο Βελιιγράδι, τον Ερυθρό Αστέρα για τη φάση των προημιτελικών του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Έχοντας το ισχνό προβάδισμα της νίκης με 2-1 στο “Όλντ Τράφορντ” (στις 14 Ιανουαρίου 1958) η νεανική και άκρως ταλαντούχα ομάδα του Ματ Μπάσμπι, δημιουργούσε αρκετές προσδοκίες στον αγγλικό Τύπο ότι μπορεί να είνιαι η ανερχόμενη δύναμη που θα αμφισβητήσει την κυριαρχία της Ρεάλ Μαδρίτης.

Με δύο γκολ του Μπόμπι Τσάρλτον και ένα του Ντένις Βάιολετ, οι ¨μπέμπηδες” έδειξαν γρήγορα στους Γιουγκοσλάβους ποιος είναι το αφεντικό του ζευγαριού. Το τελικό 3-3 ήταν άκρως κολακευτικό για τον Ερυθρό Αστέρα και οι οι Άγγλοι δημοσιογράφοι το απέδωσαν στη χαλάρωση της Γιουνάιτεντ και στις αποφάσεις του διαιτητή, που ήθελε να κατευνάσει τους Γιουγκοσλάβους οπαδούς.

Το ίδιο βράδυ, η βρετανική πρεσβεία παρέθεσε δεξίωση στα μέλη της αποστολής και το πάρτι της πρόκρισης συνεχίστηκε, μέχρι τα ξημερώμτα, στο ξενοδοχείο. Πέρα από τη χαρά της πρόκρισης, οι παίτες ανυπομονούσαν να επιστρέχουν σπίτι, όχι μόνο για τους προφανείς προσωπικούς λόγους, αλλά γιατί ακολουθούσε ο αγώνας με τη Γουλβς, που θα έκρινε πολλά για τον τίτλο στην Αγγλία. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι υπεύθυνοι της ομάδας θέλησαν να επισπεύσουν το ταξίδι της επιστροφής και μίσθωσαν πτήση τσάρτερ των βρετανικών αερογραμμών, με ένα ελικοφόρο αεροσκάφος Airspeed Ambassador. Το ελικοφόρο “Elizabeth”, ήταν φημισμένο την εποχή εκείνη για την αξιοπιστία του και είχε αποκτήσει και το σχετικό προσωνύμιο, επειδή το χρησιμοποιούσε συχνά η βασίλισσα Ελισάβετ, για τις μετακινήσεις της.

Δημοσιογράφοι που επιβίωσαν του δυστυχήματος, κατέγραψαν τα επόμενα χρόνια ορισμένες συγκλονιστικές στιγμές, λίγες ώρες πριν συμβεί το μοιραίο. Τα ευτράποελα άρχισαν από το πρωί, καθώς ο άσος της ομάδας Τζον Μπέρι, διαπίστωσε φτάνοντας στο αεροδρόμιο ότι έχει ξεχάσει το διαβατήριό του. Με… καταδρομική επιχείρησε παράγοντες της ομάδας επέστρεψαν στο ξενοδοχείο και βρεήκαν του διαβατήριο του Μπέρι, ώστε να μηγ χάσει την πτήση. Τιο σημαντικό είναι ότι δεν έχασε τη ζωή του…

Ο αριστερός μπακ και αρχηγός της ομάδας, Ρότζερ Μπερν παρατήρησε ότι τα πτερύγια του αεροσκάφους, είχαν καλυφθεί από χιόνι. Ο Μπερν δεν θα μάθαινε ποτέ ότι επρόκειτο να γίνει πατέρας και ο Ρότζερ Μπερν Τζούνιορ, δεν θα γνώριζε ποτέ τον πατέρα του και αρχηγό μιας εκ των μεγαλύτερων ομάδων του πλανήτη. Αντίθετα, η νευρικότητα του Μπόμπι Τσάρλτον και του Ντένις Βάιολετ, που τελευταί στιγμή μετακινήθηκαν από τις πίσω στις μπροστινές θέσεις του αεροπλάνου, φαίνεται ότι τους έσωσε τη ζωή.

Έπειτα από δύο αποτυχημένες απόπειρες απογείωσης, ο κυβερνήτης Τζέιμς Θέιν κι ο συγκυβερνήτης Κένεθ Ρέιμεντ, ενημερώθηκαν από τον πύργο ελέγχου του αεροδρομίου Ριμ, να ετοιμαστούν ξανά για μαι τρίτη προσπάθεια. Στις 14.:56 το ελικοφόρο ξεκίνησε την πορεία προς το θάνατο. Πλησιάζοντας προς το τέλος του αεροδιάδρομου, η ταχύτητα του ελικοφόρου αντί να αυκξάνεται, άρχισε να μειώνεται. τα τελευταία λόγια του συγκυβερνήτη Ρέιμεντ, ήταν μια επίκληση στο Θεό.

Το αεροπλάνο έπεσε πάνω στο φράχτη, έχασε το ένα πτερύγιο πάνω σε σε ένα σπίτι (ως εκ θαύματος, η οικογένεια που διέμενε βγήκε αλώβητη) και συνέχισε την τρελή πορεία του, έως την τελική συντριβή και την ισχυρή έκρηξη που ακολούθησε. Το ρολόι στο “Όλντ Τράφορντ” έδειχνε 15:04 και έκτοτε οι δείκτες του δεν μετακινήθηκαν ούτε χιλιοστό.

Τα σωστικά συνεργεία ανέσυραν νεκρούς 7 ποδοσφαιριστές της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ήταν ο Ρότζερ Μπερν, 29 ετών, αρχηγός και αριστερός μπακ, ο αναπληρωματικός στην ίδια θέση Τζεφ Μπεντ, 25 ετών, ο δεξιός μέσος Έντι Κόλμαν, 21 ετών, ο κεντρικός αμυντικός Μαρκ Τζόουνς, 24 ετών, ο αριστερός Ντέιβιντ Πεγκ, 22 ετών και οι μεσοεπιθετικοί Τόμι Τέιλορ, 26 ετών και Λίαμ Γουίλαν, 22 ετών.

Νεκρός επίσης ήταν ο γραμματέας της Μάντσεστερ, Γουόλτερ Κρίκμερ, ο γυμναστής Τομ Κάρι, ο Μερτ Γουόλι, μέλος του προπονητικού τιμ, υπεύθυνος των ομάδων νέων και παλιός αριστερός μπακ της ομάδας, οι δημοσιογράφοι Αλφ Κλαρκ, Ντον Ντέιβις, Τζορτζ Φόλοους, Τομ Τζάκσον, Άρτσι Λέντβρουκ, Χένρι Ρόουζ, Έρικ Τόμπσον και ο Φρανκ Σουίφτ, δημοσιογράφος και παλιός τερματοφύλακας της Μάντσεστερ Σίτι. Σκοτώθηκαν επίσης οι Μπέλα Μίκλος, ταξιδιωτικός πράκτορας, Γουίλι Σάτινοφ, φίλαθλος, ο αεροσυνοδός Τομ Κέιμπλ και ο συγκυβερνήτης του αεροπλάνου Κένεθ Ρέιμεντ.

Ζωντανοί ήταν οι παίκτες Τζόνι Μπέρι, Τζάκι Μπλαντσφλάουερ, Μπόμπι Τσάρλτον, Μπιλ Φουλκς, Κεν Μόργκανς, Άλμπερτ Σκάνλον, Ντένις Βάιολετ, Ρέι Γούντ, και ο τερματοφύλακας Χάρι Γκρεγκ., ο σοβαρά τραυματισμένος Ντάνκαν Έντουαρντς και φυσικά ο προπονητής Ματς Μπάσμπι.

Η άνιση μάχη του Ντάνκαν Έντουαρντς και η μοίρα του πιλότου

Σε αντίθεση με τον Μπάσμπι, που βγήκε νικητής από το νοσοκομείο του Μονάχου, ο Ντάνκαν Έντουαρντς ήταν εξ’ αρχής καταδικασμένος. Μεταφέρθηκε σε κωματώδη κατάσταση στη μονάδα αυξημένης φροντίδας και παρέμεινε σ’ αυτήν έως τις 21 Φεβρουαρίου, όταν και κατέληξε ανεβάζοντας τον αριθμό των νεκρών ποδοσφαιριστών σε οκτώ. Στα 21 του χρόνια, ο ΄Εντουαρντς ήταν το “next big thing” του αγγλικού ποδοσφαίρου, ένας χαρισματικός μέσος, για τον οποίο ο Μπόμπ Τσάρλτον είχε πει: “λΗταν ο καλύτερος ποδοσφαιριστής που γνώρισα! Δυστυχώς η καριέρα του διήρκησε μόνο τέσσερα χρόνια. Λάτρευα να παίζω μαζί του, παρότι δεν ήταν καθόλου εύκολος χαρακτήρας. Μου λείπει πολύ”.

Ο Έντουαρντς αποτελεί έως τις μέρςς μας σημείο αναφοράς για την ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου, ενώ στη γεννέτειρά του, το Ντέντλεϊ, αρκετοί δρόμοι έχουν πάρει το όνομά του.

Ένα άλλο σημαντικό πρόσωπο της 6ης Φεβρουαρίου, είναι ο κυβερνήτης του αεροπλάνου, Τζέιμς Θέιν. Επιβίωσε της συντριβής, αλλά η ζώη του άλλαξε για πάντα. Οι γερμανικές αρχές τον κατηγόρησαν ως υπεύθυνο του δυστυχήματος, επειδή δεν ολοκλήρωσε τη διαδικασία της απαγοποίησης των φτερών. Οι βρετανικές αερογραμμές των απέλυσαν και η δικαίωση για τον Θέινς ήρθε μετά από μια δεκαετία δικαστικού αγώνα. Δεν πέταξε ποτέ ξανά και έζησε το υπόλοιπο της ζωής του σε μια φάρμα, εκτρέφοντας πουλερικά.

Από την καταστροφή στην κορυφή της Ευρώπης μέσα σε μια δεκαετία

Η παράκληση-υπόσχεση του Ματ Μπάσμπι, λίγο καιρό μετά το δυστύχημα του Μονάχου,, ήταν πως μέσα σε μια δεκαετία θα επαναφέρει τη Γιουνάιτεντ στην ελίτ του αγλλικού ποδοσφαίρου. Ενδεχομένως να μην είχε φανταστεί την ακρίβεια εκτέλεσης του ιδανικού σεναρίου. Ο Μπάσμπι άρχισε την αναγέννηση της ομάδας, δημιουργώντας την επόμενη γενιά των “μπέμπηδων”. Βασίστηκε στις προσωπικότητες των διασωθέντων της τραγωδίας, Μπόμπι Τσάρλτον και Μπιλ Φουλκς και στο νέο αίμα των Μπράιαν Κιντ, Τζον Άστον και στο φαινόμενο Τζορτζ Μπεστ.

Οι εγχώριοι τίτλοι δεν άργησαν να έρθουν και στις 29 Μαϊου 1968, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ ουσιαστικά υποδέχθηκε την (τυπικά γηπεδούχο) του μεγάλου Εουσέμπιο, του Κολούνα, του Σιμόες και του Τόρρες. Μπόμπι Τσάρλτον και Τζορτζ Μπεστ θα σμπαραλιάσουν την άμυνα των Πορτογάλων, και με το εμφατικό 4-1 θα στεφθεί Πρωταθλήτρια Ευρώπης. Το Γουέμπλεϊ θα γίνει το “καθαρτήριο” για τις ψυχές ανθρώπων που αντίκρισαν και οι ίδιοι το θάνατο.

Θα γίνει επίσης η μεγάλη αφετηρία, για να μεγαλώσει ο μύθος μιας ομάδας, που στο πέρασμα των ετών θα βιώσει κι άλλες δύσκολες στιγμές, με υποβιβασμούς και όρια χρεοκοπίας, κι άλλους θριάμβους, ιδίως τη δεκαετία του ’90. Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί , ούτε σε ένταση, ούτε σε σημειολογία, με την 6η Φεβρουαρίου 1958. Όπως έγραψε ο σπουδαίος δημοσιογράφος και επιζών του Μονάχου, Φρανκ Τέιλορ,: “κάποια στιγμή ο Τράφορντ (σ.σ. ο σκύλος στον οποίο αποδίδεται η ονοματοδοσία της ιστορικής έδρας της ομάδας) θα κουνήσει ξανά χαρούμενος την ουρά του, από εκεί ψηλά”.

Αντί επιλόγου

Το δυστύχημα του Μονάχου είχε στο πέρασμα του χρόνου την επίδρασή του και στην τέχνη. Γράφτηκαν βιβλία, έγινε αντικείμενο τηλεοπτικής σειράς και το 2004 γυρίστηκε και η αμφιλεγόμενη, για την πιστότητα των γεγονότων (ρεπορτάζ της εποχής ανέφεραν ότι δεν ζητήθηκε ποτέ η γνώμη των επιζώντων) ταινία με τίτλο: “Merchants of Venice”.

Η τραγική ιστορία είχε σημαντική επιρροή και στο χώρο της μουσικής. Το πρώτο τραγούδι για τους “μπέμπηδες” γράφτηκε το 1962 από ένα συγκρότημα του Λίβερπουλ (The Spinners) με τίτλο: “The Flowers of Manchester”, ενώ και ο Morrissey, έκανε τη δική του σπονδή. με το “Munich Air Disaster 1958”.