Σαν σήμερα πριν 18 χρόνια η Ελλάδα κατακτά το 12ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και στέλνει έναν ολόκληρο πλανήτη στο τρελοκομείο!
Είναι μόνο τόσα πράγματα όσα μπορείς να περιγράψεις με λέξεις. Με κείμενο. Ακόμη και με εικόνα ή βίντεο. Την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, την τρέλα, την απόλυτη παράνοια, πρέπει να την έχεις ζήσει για να καταλάβεις -σε όλο του το μεγαλείο- περί τίνος πρόκειται. Πρέπει να θυμάσαι τον εαυτό σου να κυκλοφορεί στους δρόμους χωρίς… σκοπό και νόημα, με μια σημαία δεμένη στο λαιμό να ανεμίζει πίσω σου σαν τη μπέρτα του Μπάτμαν. Πρέπει να θυμάσαι αυτές τις 22 μέρες, πριν 18 χρόνια, σα να συνέβησαν όλες μονομιάς, σήμερα το πρωί. Θυμάσαι που ήσουν, τί έκανες, με ποιους είδες τα ματς, τι έφαγες, (και) τι (δεν) ήπιες. Πρέπει να θυμάσαι ότι μαζευόσουν με την παρέα -την ίδια παρέα- στο ίδιο σπίτι που είδες το πρώτο ματς, για να δεις και όλα τα υπόλοιπα. Και μετά από κάθε ματς, να λες τα ίδια πράγματα: «Έλα μαλάκες, δεν παίζει… δεν γίνεται… καθίστε να δούμε το επόμενο…». Και μετά από κάθε επόμενο, να λες και να ακούς από την παρέα τα ίδια πράγματα να επαναλαμβάνονται σαν να ζεις τη Μέρα της Ποδοσφαιρικής Μαρμότας.
Πρέπει να θυμάσαι όλα τα γούρια να τηρούνται όχι απλά με θρησκευτική ευλάβεια, αλλά με τρόπο που κάνουν το Κονκλάβιο να κοκκινίζει από ντροπή. Πρέπει να θυμάσαι ότι η ένταση, τα νεύρα, το άγχος, όλα όσα γέμιζαν την ατμόσφαιρα σε ένα μικρό σαλονάκι με πέντε ανθρώπους, τον ένα επάνω στον άλλο, να κόβονται πρακτικά με το μαχαίρι. Μετά, πρέπει να θυμάσαι και τις φωνές. Ω, τις φωνές! Τους πανηγυρισμούς. Τα ουρλιαχτά. Τα δάκρυα χαράς. Πρέπει να θυμάσαι ότι η συγκεκριμένη παρέα δεν ξαναμαζεύτηκε ποτέ ξανά στο δυαράκι του Νέου Κόσμου και πως κανείς γνωστός δεν ζει πια εκεί. Ξέρεις όμως ότι ακόμη και σήμερα, 18 χρόνια μετά από εκείνο το βράδυ Κυριακής της 4ης Ιουλίου 2004, αν κάποιος σταθεί μέσα σε απόλυτη ησυχία στο κέντρο εκείνου του μικρού σαλονιού με κλειστά φώτα και μάτια ενώ η ώρα πλησιάζει τα μεσάνυχτα, κάπου από το υπερπέραν, σαν να έχει σκίσει και πληγώσει ανεπανόρθωτα τη δομή του χωροχρόνου -δεν μπορεί- θα ακούσει τη φωνή σου: «Σήκωσέ το, το γ@@@μένο, δεν μπορώ, δεν μπορώ να περιμένω!»
Το απόλυτο θαύμα, το απόλυτο έπος
Πως γίνεται η Εθνική ομάδα μιας μικρής χώρας, με δύο τυπικές συμμετοχές σε μεγάλες διοργανώσεις, (το Euro 1980 και το Mundial 1994) χωρίς νίκη και με μόλις ένα γκολ, με ένα πρωτάθλημα που πιθανότατα δεν μπαίνει καν στο top-10 της Ευρώπης, χωρίς συλλογικά επιτεύγματα, χωρίς παίκτες-θρύλους για τον υπόλοιπο ποδοσφαιρικό κόσμο, χωρίς σούπερσταρς, χωρίς το ταλέντο των κορυφαίων σχολών, χωρίς να παίζει καμιά… μπαλάρα, να πετυχαίνει ό,τι πέτυχε; Ακόμη και σήμερα, λογικά αν ρωτήσεις τον απόλυτο στρατηγό της ελληνικής επιτυχίας, τον θρύλο χερ Ότο Ρεχάγκελ, αν ρωτήσεις τον MVP της διοργάνωσης και εμβληματικό αρχηγό του ελληνικού ποδοσφαίρου, Θοδωρή Ζαγοράκη, αν ρωτήσεις τον Φάνη Κατεργιαννάκη, τον Αντώνη Νικοπολίδη, τον Κώστα Χαλκιά, τον Στέλιο Βενετίδη, τον Γιάννη Γκούμα, τον Τραϊανό Δέλλα, τον Μιχάλη Καψή, το Νίκο Νταμπίζα, τον Γιούρκα Σεϊταρίδη, τον Τάκη Φύσσα, τον Γιώργο Γεωργιάδη, τον Στέλιο Γιαννακόπουλο, τον Γιώργο Καραγκούνη, τον Κώστα Κατσουράνη, τον Παντελή Καφέ, το Βασίλη Λάκη, τον Άγγελο Μπασινά, τον Βασίλη Τσιάρτα, τον Δημήτρη Παπαδόπουλο, τον Ζήση Βρύζα, τον Ντέμη Νικολαΐδη ή τον Άγγελο Χαριστέα, λογικά ξεκάθαρη και σαφή απάντηση δεν θα πάρεις!
Χιλιάδες -βασικά εκατομμύρια- λέξεις. Εκατοντάδες, ίσως και περισσότερες, ώρες βίντεο. Αφιερώματα, θέματα, αναλύσεις, συνεντεύξεις. Ντοκιμαντέρ ολόκληρα. Κανείς μέχρι και σήμερα δεν μπορεί να υποστηρίξει με σιγουριά ότι γνωρίζει πώς ακριβώς η Ελλάδα έκανε τη μεγαλύτερη έκπληξη πιθανότατα σε ολόκληρη την ιστορία του αθλητισμού και έφτασε στην κορυφή της Ευρώπης, λίγο πριν η χώρα μας φιλοξενήσει και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο χαρακτήρας; Η θέληση; Η ομοιογένεια; Η ομοψυχία; Η τακτική; Το πλάνο; Η τύχη; Οι συγκυρίες; Όλα όσα μπορούν να αναλυθούν σε καθαρά ποδοσφαιρικό επίπεδο; Όλα όσα μπορούν να εξηγηθούν σε ψυχολογικό και πνευματικό ή δεν μπορούν σε μεταφυσικό επίπεδο; Όλα τα παραπάνω ή και τίποτα από αυτά; Ίσως τελικά να μην έχει και καμία σημασία το πώς; Ίσως ακριβώς αυτή η έλλειψη λογικών ή παράλογων εξηγήσεων να είναι που γιγαντώνει τον μύθο εκείνης της ομάδας και κάνει εκείνες τις 22 μέρες, τις καλύτερες μέρες της ποδοσφαιρικής ζωής μας!
Δεν έχει σημασία το πώς: Γράφτηκε Ιστορία!
Το Euro 2004 είναι και το μοναδικό το οποίο δεν χρειάζεται συστάσεις για το ελληνικό κοινό! Στο πιο παραμυθένιο αθλητικό καλοκαίρι για τη χώρα μας, λίγο πριν τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, η γαλανόλευκη αρμάδα του Ότο Ρεχάγκελ προκαλεί παγκόσμιο σοκ, φτάνοντας πιθανότατα στη μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία του αθλητισμού. Μετά από μια περιπετειώδη αλλά και εν τέλει άκρως επιτυχημένη πορεία στα προκριματικά, φτάνει στα γήπεδα της Πορτογαλίας για τη… χαρά της δεύτερης μόλις συμμετοχής της σε τελική φάση ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, μετά το 1980. Βεβαίως, αυτό για τους παραέξω, καθότι ο Ρεχάγκελ και οι Έλληνες διεθνείς έχουν αλλού το μυαλό τους!
Και αυτό αποδεικνύεται μόλις 7 λεπτά μετά την έναρξη της πρεμιέρας της διοργάνωσης! Ο τυπάρας Γιώργος Καραγκούνης στέλνει τη μπάλα στη γωνία του Ρικάρντο και 1 δευτερόλεπτο μετά είναι στο κέντρο της γαλανόλευκης εξέδρας! Η τρέλα έχει μόλις ξενινήσει. Ο Μπασινάς με πέναλτι βάζει το δεύτερο και το τελικό σφύριγμα βρίσκει την Ελλάδα να νικά 2-1 και να σοκάρει -για πρώτη αλλά όχι και τελευταία φορά- την οικοδέσποινα Πορτογαλία του Φερνάντο Κόουτο, του Κοστίνια, του Φίγκο, του Ρουί Κόστα, του Σιμάο, του Παουλέτα, του Ντέκο, του Νούνο Γκόμες και του Κριστιάνο Ρονάλντο. Η στοιχηματική απόδοση κατάκτησης του Euro από την Ελλάδα πριν τη σέντρα είναι στο 80/1 και μετά το τελευταίο σφύριγμα, πέφτει… αισθητά. Σοκ Νο1!
Επόμενο ματς και η Εθνική μας δείχνει ότι το πρώτο αποτέλεσμα δεν ήταν θέμα τύχης, 1-1 με την πανίσχυρη και υπερταλαντούχα Ισπανία και ξαφνικά είναι φαβορί για την πρόκριση από τον Α’ όμιλο! Την τρίτη αγωνιστική, η ήττα 2-1 από τη Ρωσία είναι «αναίμακτη» αφού το γκολ του Βρύζα είναι αρκετό για να στείλει το… πειρατικό στα προημτελικά, χάρη στον καλύτερο συντελεστή κατά την ισοβαθμία με την Ισπανία. Σοκ Νο2! Ήδη όλη η Ευρώπη μιλάει για την Ελλάδα του Ζαγοράκη, του Καραγκούνη, του Νικοπολίδη, του Χαριστέα, του Κατσουράνη, του Δέλλα και των υπολοίπων σύγχρονων ποδοσφαιρικών ηρώων. Κυρίως όμως μιλάει για την Ελλάδα του μαέστρου των εκπλήξεων, του προφέσορα Ότο Ρεχάγκελ, ο οποίος συνεχίζει να παίρνει τα διπλώματα όλων των αντιπάλων προπονητών.
Στον προημιτελικό, απέναντι στη γαλανόλευκη είναι… κάτι τύποι με σκούρα μπλε: Ζιντάν, Ανρί, Τρεζεγκέ, Πιρές, Μακελελέ, Ντακούρ, Λιζαραζού, Σιλβέστρ, Τουράμ, Γκαλάς, Μπαρτέζ. Όμως πια, όπως θα έλεγε άλλα 17 χρόνια πριν, για τους… πορτοκαλί Έλληνες Θεούς ο αείμνηστος Φίλιππος Συρίγους, τίποτα, τίποτα, δεν τους σταματούσε! Ο Ζαγοράκης ντύνεται Ζιντάν, ο Χαριστέας γίνεται Τρεζεγκέ και η Ελλάδα πετάει έξω την πρωταθλήτρια Ευρώπης, Γαλλία με 1-0. Σοκ Νο3.
Ο κόσμος στην πατρίδα είναι ήδη στα… κάγκελα και άπαντες σιγά σιγά έχουν αρχίσει να πιστεύουν ότι το απόλυτο θαύμα δεν απέχει παρά δύο (και… κάτι ψιλά) 90λεπτα. Στον ημιτελικό, οι υπερπλήρεις από ταλέντο, ικανότητες και εμπειρίες Τσέχοι σφυροκοπούν, ο Νικοπολίδης και η άμυνα αντέχουν και στο φινάλε του πρώτου ημιχρόνου της παράτασης, το πρώτο και τελευταίο «ασημένιο» γκολ της ιστορίας, με την κεφαλιά του Δέλλα από το μαγικό αριστερό του Τσιάρτα, στέλνει τους Έλληνες στον τελικό. Σοκ Νο4.
Στον τελικό της Λισαβόνας, η Πορτογαλία είναι… τόσο φαβορί που η ιστορία του Δαβίδ και του Γολιάθ είναι πολύ φτωχή για να περιγράψει το πόσο. Ωστόσο, για τους 11 Έλληνες εντός, τους 15.000 εκτός αγωνιστικού χώρου και τους υπόλοιπους ολόκληρου του έθνους να προσεύχονται μπροστά στην τηλεόραση, αυτό το ματς δεν γινόταν να χαθεί.
Αυτό είναι το μοναδικό συναίσθημα που ήταν κοινό για τους… εν ζωή Έλληνες εκείνη τη μέρα. Δεν ξέραμε το πώς, ξέραμε όμως ότι όταν αυτά τα 90, 105 ή 120 λεπτά ολοκληρώνονταν, η κούπα θα σηκωνόταν στον ουρανό της πορτογαλικής πρωτεύουσας από ελληνικά χέρια. Η Εθνική Ελλάδος κάνει το τέλειο παιχνίδι στην άμυνα. Οι Πορτογάλοι έχουν τη μπάλα, έχουν και τις λίγες ευκαιρίες. Το ημίχρονο βγαίνει: 0-0.
Στο 56ο λεπτό, η Ελλάδα κερδίζει κόρνερ. Οι Έλληνες κλείνουν τα μάτια και βλέπουν αγγέλους να κατεβαίνουν στο Ντα Λουζ. Ο ένας χτυπά τα φτερά του αργά -νωχελικά ίσως- και κατεβαίνει προς τη γωνία. Ο άλλος, πέφτει σαν… οβίδα και προσγειώνεται εμφατικά στο κέντρο της πορτογαλικής περιοχής, σαν έτοιμος για όλα. Οι Έλληνες ανοίγουν τα μάτια και βλέπουν: Ο Άγγελος Μπασινάς εκτελεί. Η μπάλα διαγράφει την τέλεια τροχιά σαν κάποιος -κάτι- να την οδηγεί με το χέρι. Ο Άγγελος Χαριστέας σηκώνεται πιο ψηλά απ’ όλους σαν κάποιος -κάτι- να του έδωσε την λίγη έξτρα ώθηση που χρειαζόταν.
Μια στιγμή μετά, η μπάλα αναπαύεται στα δίχτυα. Ό,τι ακολούθησε δεν είχε καμία σημασία. Η δουλειά είχε τελειώσει αυτή τη στιγμή. Εάν όλο το πορτογαλικό έθνος έμπαινε μέσα για να παίξει επίθεση, γκολ σε αυτούς τους 11 δεν έβαζαν ακόμη κι αν έπαιζαν μέχρι το τέλος του Χρόνου. Το καλύτερο ποδοσφαιρικό παραμύθι της ζωής μας, είχε φτάσει στο happy end του. Πορτογαλία – Ελλάδα 0-1. Ο Γερμανός διαιτητής, Μάρκους Μερκ, βρίσκεται κάπου στο κέντρο του γηπέδου. Κανείς δεν κοιτάει τι άλλο γίνεται, όλα τα μάτια είναι πάνω του. Βάζει τη σφυρίχτρα στο στόμα και σφυρίζει τρις.
Ο θρυλικός Γιάννης Διακογιάννης περιγράφει: «Να το, τελείωσε»! Ναι, είναι το τέλος, ναι, όλοι γνωρίζαμε ότι αυτό θα ήταν το τέλος, ωστόσο, κανείς δεν το πιστεύει. Ο Ότο Ρεχάγκελ, πρώτος, είναι αυτός που βάζει τα χέρια στο κεφάλι και αναρωτιέται τί ακριβώς έχει μόλις συμβεί. Σοκ Νο5 και… τέζα!
Οι 11 Θεοί
Η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης. Η Ελλάδα είναι στους δρόμους. Μια αγκαλιά, μια φωνή. Δύο νίκες επί των διοργανωτών, ο Ζαγοράκης είναι MVP του Euro, ο Ρεχάγκελ γίνεται ο πρώτος ξένος προπονητής που κατακτά Euro -δηλαδή όχι με την ομάδα της πατρίδας του- και πίσω στην πατρίδα και τον υπόλοιπο πλανήτη, ένα ολόκληρο έθνος είναι στο… φρενοκομείο!
Μετά από 24 ώρες οι Θεοί επιστρέφουν σπίτι. Η κατάκτηση του Euro από την Ελλάδα είναι το Νο1 θέμα παγκοσμίως. Εντός συνόρων, είναι αδύνατο να περιγραφεί σε λίγες λέξεις, τί ακολουθεί. Τι θα ακολουθούσε για πολλά χρόνια. Οι Έλληνες διεθνείς δεν ήταν μόνοι σε εκείνο το Euro. Όχι. Ένας ολόκληρος λαός ήταν δίπλα τους. Ορατές και -γιατί όχι- αόρατες δυνάμεις. Άλλωστε τα θαύματα -εξ ορισμού- δεν εξηγούνται από τους φυσικούς νόμους. Οι καρδιές 20 εκατομμυρίων Ελλήνων σε όλο τον πλανήτη χτυπούσαν μαζί εναρμονισμένες. Αυτή η λαοθάλασσα που βγήκε στους δρόμους μετά το τελευταίο σφύριγμα του Μερκ, έμεινε έξω μέχρι οι ήρωες να γυρίσουν πίσω. Αυτή η λαοθάλασσα τους ακολούθησε και από το αεροδρόμιο ως το Στάδιο, όπου θα γινόταν η δεύτερη απονομή, αυτή τη φορά σε ελληνικό ουρανό. Όταν για μια διαδρομή λίγων χιλιομέτρων, χρειάστηκαν τρεις ώρες…
Αυτό που ίσως θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα από οτιδήποτε άλλο όσα διαδραματίστηκαν στην Πορτογαλία μεταξύ της 12ης Ιουνίου και της 4ης Ιουλίου του σωτήριου έτους 2004, ήταν εξ αρχής εκεί. Εμπνευσμένο και γραμμένο σαν από αόρατο χέρι, αυτό που οδήγησε την ομάδα στη γη της ποδοσφαιρικής επαγγελίας. Η μετέπειτα 9η πρωταθλήτρια Ευρώπης, κυκλοφορούσε με 9 λέξεις στο πλάι του πούλμαν της.
«Η αρχαία Ελλάδα είχε δώδεκα θεούς, η σύγχρονη έντεκα».
